سامانه کیفیت شرق یادگیری برای بهکارگیری
شش کلاه تفکر، مدلی تحلیلی است که توسط ادوارد دوبونو (Edward de Bono) ارائه شده است. این مدل برای تسهیل فرایند تفکر، تحلیل و ارزیابی مسائل مختلف، و بهبود تصمیم‌گیری در مواقع پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر کلاه تفکر در این مدل، نمادی است از یک نوع خاص از تفکر یا نقطه نظر، و با پوشیدن هر کلاه، فرد قادر است به طور هدفمند به مسئله نگاه کند و تمام جنبه‌ها را مورد بررسی قرار دهد.
شش کلاه تفکر، یک مدل است که افراد را قادر می‌سازد به مسائل از دیدگاه‌های مختلفی نگاه کنند و با ترکیب این دیدگاه‌ها، به تصمیم‌گیری بهتری دست‌یابند.
در این مدل کلاه نماد تفکر و رنگ کلاه نماد شیوه تفکر است.
برای بررسی یک مسئله یا ایده و گرفتن تصمیم در مورد یک موضوع، باید با رویکردهای مختلفی به آن توجه کرد.
در این مدل برای درک بهتر، هر کدام از این رویکردها را با یک کلاه با رنگ خاص نمایش می‌دهد.
اگر شما به تنهایی در حال تحلیل یک مسئله هستید، باید در زمان‌های مشخص فقط از یک کلاه استفاده کنید. در واقع شما در زمان‌های مختلف با پوشیدن کلاه‌های مختلف، مسئله را با یک رویکرد بخصوص مورد بررسی قرار می‌دهید. در انتها شما مسئله را با رویکردهای مختلف (کلاه‌های مختلف) مورد بررسی قرار داده‌اید و به یک تحلیل جامع و همه‌جانبه از مسئله دست یافته‌اید.
اگر شما در یک تیم به تحلیل و بررسی مسئله می‌پردازید، هر کدام از اعضاء تیم را مسئول یک رویکرد خاص کنید تا با پوشیدن یک کلاه خاص، مسئله را فقط از آن جنبه مورد بررسی قرار دهد.
در ادامه، به بررسی هر یک از شش کلاه تفکر خواهیم پرداخت.
کلاه سفید (رویکرد منطقی مبتنی بر اطلاعات و آمار):
کلاه سفید به ما یادآوری می‌کند که بر واقعیت‌ها، اطلاعات موجود و آمارهای دقیق متمرکز شویم. با پوشیدن این کلاه، تحلیلی دقیق و عقلانی از مسئله صورت می‌گیرد.
کلاه سفید را بپوشید، تمام داده‌ها و روندهای موجود را تجزیه و تحلیل کنید.
کلاه قرمز (رویکرد احساسی و هیجانی):
کلاه قرمز مربوط به احساسات و ادراکات افراد است. با پوشیدن این کلاه، فرد قادر است به احساسات خود و دیگران توجه کند و نقش آن‌ها در فرایند تصمیم‌گیری را در نظر بگیرد. این کلاه به فرد کمک می‌کند تا درک بهتری از تأثیرات احتمالی تصمیم‌هایش داشته باشد. این روشی عالی برای وارد کردن عواطف به یک فرایند منطقی است.
کلاه قرمز را بپوشید، احساسات شما درباره این تصمیم چگونه است؟ از دستگاه شهودی خود استفاده کنید. سعی کنید ببینید چگونه دیگران به صورت عاطفی واکنش نشان خواهند داد.
کلاه سبز (رویکرد خلاقانه):
کلاه سبز با تمرکز بر تفکر خلاقانه و نظرات جدید، به فرد امکان می‌دهد به راه‌حل‌های متفاوت و خارق‌العاده برای مسئله نگاه کند. با پوشیدن این کلاه، افراد به دنبال راه‌حل‌ها و ایده‌های خارق‌العاده و خلاقانه می‌گردند.
کلاه سبز را بپوشید، اجازه دهید ذهنتان آزادانه کار کند و ایده‌ها را بدون محدودیت تولید کنید. سعی کنید گزینه‌ها و راه‌حل‌های خلاقانه ایجاد کنید. از ابزارهایی مانند تکنیک اسکمپر (SCAMPER) استفاده کنید.
کلاه زرد (رویکرد خوش‌بینانه):
کلاه زرد مربوط به مثبت‌اندیشی است. با پوشیدن این کلاه، فرد می‌تواند تمام جنبه‌های مثبت و منافع تصمیم را مورد بررسی قرار می‌دهد.
کلاه زرد را بپوشید، سعی کنید به فواید این تصمیم و فرصت‌هایی که به دست می‌دهد نگاهی بیندازید.
کلاه سیاه (رویکرد انتقادی):
کلاه سیاه به فرد اجازه می‌دهد تا نقش انتقادگری و مشکل‌یابی را در تصمیم‌گیری بازی کند. با پوشیدن این کلاه، فرد تمام نقاط ضعف، معایب، تهدیدها، خطرات و مشکلات محتمل را مورد بررسی قرار می‌دهد.
کلاه سیاه را بپوشید، چه سناریوهایی بدترین حالت ممکن هستند؟ عواقب منفی محتمل را تصور کنید و ببینید چه مشکلاتی ممکن است روی دهند.
کلاه آبی (رویکرد کنترلی):
کلاه آبی به تفکر کنترلی و مدیریتی در تصمیم‌گیری اشاره دارد. با پوشیدن این کلاه، فرد تلاش می‌کند تا به‌طور منطقی و سازمان‌یافته با روند تصمیم‌گیری پیش برود و مراحل اجرای تصمیم را به بهترین شکل مدیریت کند.
کلاه آبی را بپوشید، اگر پیشرفتی صورت نگرفته است، دخالت کنید و گروه را وادار به پیشرفت کنید. آیا تمام رویکردها (کلاه‌ها!) فرصت کافی برای ابراز نظر داشته‌اند؟
نتیجه‌گیری:
شش کلاه تفکر ابزاری است که به شما امکان می‌دهد یک تصمیم یا مسئله را از زوایای مختلف در نظر بگیرید. این ابزار به شما اجازه می‌دهد به صورت آگاهانه همه جنبه‌های تصمیم خود را مورد توجه قرار دهید و این باعث می‌شود تصمیمات بهتر و دقیق‌تری بگیرید.
مقالات مرتبط:
دوره‌های آموزشی مرتبط:
